In Zuid- en Midden-Nederland wordt momenteel hard gebouwd aan twee spraakmakende projecten: enerzijds de Sint-Trudo Bostoren in Eindhoven en anderzijds Wonderwoods in Utrecht. Beide projecten zijn geïnspireerd door de Bosco Verticale, twee wolkenkrabbers in Milaan, respectievelijk 111 en 76 meter hoog, ontworpen door architectenbureau Stefano Boeri Architetti uit dezelfde stad.
Door Jan Hoffman
Bosco Verticale verraadt door zijn naam onmiddellijk al grotendeels waar het om draait. Het gaat om de creatie van een verticaal bos (in Milaan: 900 bomen op een terrasoppervlakte van 8.900 m²), dat er nu ook komt in Nederland. Net als in Italië worden de verticale bossen In Eindhoven en Utrecht veel meer dan zomaar een esthetisch kunststukje. Naast de uiteraard primaire doelstelling, het vergroenen van een steenachtige omgeving, staan ook duurzaamheid, CO2-reductie en streven naar energieneutraliteit centraal.
Trudo bostoren Eindhoven
In Eindhoven speelt alles zich af op een voormalig fabrieksterrein van Philips, Strijp-S, dat maar liefst 27 hectare groot is. Al sinds 2000 ondergaat Strijp-S een transitie naar een multifunctioneel woon- en werkgebied, waar de functies wonen, werken, retail en leisure samenkomen. Op Strijp-S wordt in totaal ongeveer 500.000 vierkante meter vastgoed gerealiseerd, door verschillende ontwikkelende partijen, waaronder Sint-Trudo met de Trudo bostoren, waaraan de werken goed twee jaar geleden begonnen.
De 19 verdiepingen tellende Trudo Bostoren zal 125 bomen van verschillende soorten herbergen en ongeveer 5.200 struiken en planten van kleinere afmetingen.
De Trudo bostoren ligt in de zogenaamde Driehoek, een 7 hectare groot gebied in het centrum van Strijp-S, met heel wat industrieel erfgoed, voornamelijk grote, massale fabrieksgebouwen. Dit creëert een zeer steenachtige omgeving.
De 19 verdiepingen tellende Trudo Bostoren kadert in het idee dat stelt dat je de leefbaarheid door middel van groen, een levendige plint en aangename pleintjes enorm verhoogt. Vooral opmerkelijk aan dit gebouw is dat het voor het eerst niét gaat om een zogenaamd ‘hoogwaardig’ (lees: duur) woonproject. In dit geval is de woonruimte ook bestemd voor gebruikers met een laag inkomen en jonge stellen. De toren zal dus plaats bieden aan een aantal appartementen met een betaalbare huur, maar met een hoge levenskwaliteit, dankzij de aanwezigheid op elk balkon van honderden bomen en planten van de meest uiteenlopende soorten.
Detail van enkele verdiepingen (Eindhoven).
Volgens Stefano Boeri Architetti ‘wordt de complexe visie die door Bosco Verticale wordt geactiveerd in de context van het Trudo Vertical Forest-project verbreed. Zo gaat men een dubbele uitdaging aan, waarbij de Eindhovense sociale woontoren de mogelijkheid schept om zowel de klimaatverandering te bestrijden als het huisvestingsprobleem op te lossen. Dit door het idee van stedelijke bebossing niet alleen te interpreteren als een noodzaak om het milieu in steden over de hele wereld te verbeteren, maar ook als een grote kans om de leefomstandigheden van armere burgers te verbeteren.’
Elk appartement is kleiner dan 50 m²
Het project in cijfers: er komen in totaal 125 woningen, waarbij elk appartement klein is (minder dan 50 vierkante meter) en ontworpen volgens het type gebruiker waarvoor het bestemd is. Per bouwlaag zijn er acht studio’s met een ingesloten kern van schachten, trappen en liften.
Zo zal een modelappartement er in Eindhoven uitzien.
Toch zijn er daarbij terrassen van meer dan 4 m² en wordt er op elk balkon een natuurlijke micro-omgeving gecreëerd met 1 boom en 20 struiken. In totaal wordt de woontoren 75 meter hoog en zal hij op zijn vier gevels niet minder dan 125 bomen van verschillende soorten herbergen, waaraan ongeveer 5.200 struiken en planten van kleinere afmetingen worden toegevoegd. Het onderhoud wordt al minstens de eerste vier jaar diverse keren per jaar uitgevoerd door specialisten.
“In feite wordt in Eindhoven een nieuwe groene habitat gegenereerd binnen de grootstedelijke omgeving”, aldus nog het architectenbureau. “Zo komt er ruimte voor de ontwikkeling van biodiversiteit en een echt ecosysteem, gedreven door de aanwezigheid van meer dan 70 verschillende plantensoorten. Deze plantensoorten gaan luchtvervuiling tegen dankzij het vermogen van de bomen om elk jaar meer dan 50 ton koolstofdioxide te absorberen. De gecombineerde interactie mens-boom, architectuur-boom en stad-boom maakt het model waarmee voor het eerst in Milaan en nu in Nederland is geëxperimenteerd. Dit leidt tot de uitdrukking van een nieuw ontwerpparadigma, waarin vegetatie en levende natuur worden beschouwd als samenstellende elementen - en niet alleen als versieringen - van de architectonische taal.”
Wonderwoods Utrecht
In lijn met wat er in Eindhoven gebeurt, is er het iets recentere project Wonderwoods, eveneens het werk van Stefano Boeri Architetti. Hier gaat het om een nieuwbouwproject van twee hoogbouwtorens voor gemengd gebruik in Utrecht. De bouw van de torens aan het Veemarktplein en de Jaarbeursboulevard (Croeselaan) begon begin 2020. Beide torens komen terecht in een gebied dat later bekend zal steen als het Beurskwartier.
Uiteenrafeling van de diverse bouwlagen bij Wonderwoods.
Het complex valt uiteen in twee torens van zo'n 90 en 70 meter hoog, waarvan de hoogste toren aan de Croeselaan ligt. In de twee groene torens komen zo'n 200 appartementen, waarvan 40% procent verkocht wordt. Tevens komen er huurwoningen voor mensen die werken in de publieke sector en atelierwoningen. 27.000 m² wordt gereserveerd voor andere voorzieningen, zoals een PlayLab, kantoren, horeca, sportfaciliteiten, kleine winkels en educatie. Op de gebouwen worden in totaal 360 bomen en 9640 struiken aangebracht. Die moeten op volle capaciteit jaarlijks 5,4 ton CO2 aankunnen, bovenop een verwerking van een grote hoeveelheid micro-partikels. Er is ook berekend dat de filteractie van de bladeren een significante reductie van de temperatuurschommeling tussen buiten en binnen de appartementen zal teweegbrengen, wat op zijn beurt leidt naar een gevoelige reductie van de energiekost voor airconditioning.
In Utrecht bestaat het geheel uit twee aparte torens.
Jonge professionals, handarbeiders en gezinnen
“Ook het project Wonderwoods creëert een geavanceerde ervaring van samenleven tussen stad en natuur, als onderdeel van een nieuw ‘Healthy Urban Quarter’”, stelt het architectenkantoor. “Deze ingreep huisvest verschillende functies voor verschillende gebruikers. Het gaat vooral om jonge professionals, handarbeiders en gezinnen. De gevels van de toren zullen plaats bieden aan ongeveer 10.000 planten van 30 verschillende soorten, wat overeenkomt met een hectare bosvegetatie. Dit zal resulteren in een stedelijk ecosysteem dat jaarlijks ongeveer 41 ton zuurstof kan produceren.”
“Op de begane grond en verbonden met een tuin op de zesde verdieping komt de Vertical Forest Hub: een centrum voor documentatie over en onderzoek naar stedelijke bebossing wereldwijd. Als authentiek slim gebouw communiceert het complex met de stedelijke omgeving, zowel door een naar buiten toe open begane grond als door een verticale ontwikkeling die in harmonie is met de proporties van het omringende stedelijke blok. Verder wordt het geheel verrijkt met kantoorruimtes, ruimtes voor fitness en yoga, fietsenstallingen en openbare en recreatieve ruimtes. Dat moet er voor zorgen dat dit de nieuwe wellness-hub wordt in Utrecht.”
Rendering van het interieur van de Vertical Forest Hub.
Alle foto's: © Stefano Boeri Architetti