A@W Newsletter

Op donderdag 15 september 2022 gaf Michaël Ghyoot van Rotor een lezing op ARCHITECT@WORK in Rotterdam Ahoy. In zijn lezing liet hij zien hoe Rotor DC bouwmaterialen oogst uit sloopprojecten en hoe deze materialen bijvoorbeeld in de ontwerpen van Rotor weer een nieuw leven krijgen. Architectenweb sprak hem er alvast kort over.

door Michiel van Raaij Hoofdredacteur Architectenweb

Michaël Ghyoot. Foto © Rotor

Rotor heeft twee gezichten. Aan de ene kant is er het bureau dat ontwerpen maakt en onderzoek doet. Daar is het mee begonnen. En dat bureau helpt ook architectenbureaus en opdrachtgevers om in hun projecten materialen her te gebruiken. Aan de andere kant is er het oogsten van bouwmaterialen, en het bewerken en doorverkopen daarvan. Dit is een aparte entiteit en is Rotor Deconstruction, of Rotor DC gedoopt. 

Rotor en Rotor DC werken nauw samen en worden gedreven door dezelfde missie: het sterk verminderen van het gebruik van nieuwe materialen door het intelligent hergebruik van bestaande materialen. Zo sparen we onze planeet. 

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Afgelopen zomer zijn beide organisaties verhuist naar een grotere locatie in Brussel. Daar wordt nu een kantoor, werkplaats, showroom en opslag ingericht. “Het is een oud gebouw en dat gaan we zelf herontwikkelen”, vertelt Michaël Ghyoot van Rotor. “Dat begint nu bij het afpellen van de verschillende lagen die in de loop van de tijd aan het gebouw zijn toegevoegd, zoals tussenwanden en verlaagde plafonds.” Van de beoogde eindsituatie is vanuit Rotor wel een maquette gemaakt, maar Ghyoot ziet het toch vooral als een proces waarvan het einde nog niet bepaald is. Het is een ontdekkingstocht, zo omschrijft hij het. Dat het een driedimensionale showcase van Rotor en Rotor DC moet worden staat wel vast.

Zinneke

Een bijzonder project waar Rotor de afgelopen jaren aan gewerkt heeft, is de huisvesting van Zinneke, in een aantal oude panden in Brussel. “Het was een proces waarin de opdrachtgever extreem betrokken was en iedereen uitdaagde om zijn comfort zone te verlaten”, vertelt Ghyoot. “En dat is gelukt. We hebben er echt als collectief aan gewerkt, samen met de architecten van Ouest Architecture. Voor ons bleek het een uitstekend laboratorium waarin de meeste experimenten heel goed uitpakten en enkele ook minder goed. Het eindresultaat noemt hij een assemblage. “Het is een blending van de bestaande gebouwen, en de bestaande en hergebruikte materialen daarin.”

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Een fascinerend moment in het project is de oude, houten trap die nu ineens aan een vide ligt en daaraan een borstwering mistte. Dat is opgelost met een stalen borstwering uit een sloopproject. “Het is een soort prothese”, analyseert Ghyoot”, die, als je het de tijd geeft, er helemaal bij hoort.” 

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Hij is al net zo enthousiast over het nieuwe, verhoogd gelegen terras aan de achterzijde. Bij Zinneke worden onder andere staalwerkers opgeleid en die hebben dit terras gemaakt uit hergebruikte stalen balken met daarop een dek uit hergebruikt hout. “Door de bestaande gebouwen hebben we een doorgaande route gecreëerd, een soort 8, en daarin kom je als vanzelf bij dit terras uit. Om die reden is dit direct de centrale ontmoetingsplek geworden voor iedereen die hier werkt.” Een kleine tribunetrap maakt het ook mogelijk hier kleine bijeenkomsten te organiseren. “In een project als dit kun je heel goed zien hoe hergebruik van bestaande materialen ontwerpen zoveel meer lagen geeft.”

Deconstruction

Oogsten, schoonmaken, bewerken en doorverkopen. Dat is in basis wat Rotor Deconstruction (Rotor DC) doet. Op dit moment richt de organisatie zich op drie categorieën van producten: tegels, verlichting en hout. Bij tegels kun je denken aan keramische tegels die binnen toegepast zijn, maar bijvoorbeeld ook aan natuursteen platen die binnen of buiten toegepast zijn. Als de tegels goed losgehaald kunnen worden, dan kunnen ze in hun bestaande vorm hergebruikt worden. Maar zeker bij natuursteen is het ook goed mogelijk om de tegels nog te verzagen in andere maten. 

Opslag van tweedehands bouwmaterialen bij Rotor. Foto © Rotor

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Bij de categorie verlichting gaat het om allerhande bestaande verlichting die in de werkplaats van Rotor DC opnieuw bedraad wordt. “Daar zijn we ondertussen aardig bedreven in”, vertelt Ghyoot. Bij de categorie hout gaat het om alle soorten hout die je kunt bedenken. “Daarvan houden we ondertussen een behoorlijk stabiele voorraad aan.”

Rotor DC voegt steeds een nieuwe categorie toe, maar doet dat pas als het de vorige categorie helemaal beheerst. Iedere categorie van materialen vraagt veel materiaalonderzoek en marktonderzoek om serieel hergebruik mogelijk te maken, geeft Ghyoot aan. De expansie gaat daarom langzaam maar gestaag.

Opslag van tweedehands bouwmaterialen bij Rotor. Foto © Rotor

Opslag van tweedehands bouwmaterialen bij Rotor. Foto © Rotor

Bij circulair bouwen kan onderscheid gemaakt worden tussen kleinere cirkels (het direct hergebruiken van bouwproducten) en grotere cirkels (het omsmelten of vergruizen van materialen om er vervolgens nieuw materiaal van te kunnen maken). Een bedrijf als New Horizon richt zich met name op de grote cirkels, op het vergruizen van beton, bakstenen en gipswanden, om er vervolgens zelf nieuw beton van te maken, en er andere partijen nieuwe bakstenen en gipswanden van te laten maken. Rotor DC richt zich op directer hergebruik van materialen. Voor materialen als beton is zo’n kleinere cirkel op dit moment echter niet haalbaar, stelt Ghyoot; daarom zijn beide manieren om materialen her te gebruiken complementair.

Opalis.eu

Naast ontwerpen en hergebruiken doet Rotor ook onderzoek. Eerder had het via Opalis.eu al een overzicht gemaakt van alle bedrijven die materialen hergebruiken in België. Met steun van de EU heeft het team nu meer dan vijfhonderd vergelijkbare bedrijven bezocht in Frankrijk en Nederland en deze geregistreerd op het platform. Het aantal bedrijven dat bezig is met het hergebruik van materialen vindt Ghyoot indrukwekkend. “Er wordt aan alle kanten gesproken over circulair bouwen, over dat er nog zoveel moet gebeuren. Maar als je goed kijkt, zie je ook dat er al veel gedaan wordt en dat er al heel veel mogelijk is. We moeten er misschien wat minder over praten en het gewoon wat meer gaan doen.”

Zinneke. Foto © Delphine Mathy (CC SA 4.0)

Oogsten van tweedehands bouwmaterialen. Foto © Rotor

Ontdek de product directory van ARCHITECT@WORK en herbekijk alle live gestreamde seminars in replay, via volgende link: https://awdigitalrotterdam-architectatwork.expoplatform.com/search/products

ARCHITECT@WORK vond plaats op woensdag 14 en donderdag 15 september 2022 in Rotterdam Ahoy. Rond het thema van de beurs ‘Healthy Materials’ heeft Architectenweb een gevarieerd sprekersprogramma samengesteld.