A@W Newsletter

De Deense ontwerpstudio Schmidt Hammer Lassen Architects (SHL) ontwierp 's werelds hoogste woongebouw met een dragende structuur in hout. De 100 meter hoge toren, Rocket&Tigerli, zal boven de heuvels uitsteken in de Zwitserse stad Winterthur, dicht bij Zürich.

Het project omvat een mix van appartementen, coöperatieve woningen, studentenwoningen, een hotel en winkelruimtes. Het masterplan is een compositie van vier structuren. Daarbij krijgt elk gebouw zijn eigen visuele identiteit en wordt een diverse, stedelijke ruimte gecreëerd binnen en rond het perceel, met een groen plein pal in het centrum van het geheel.

De toren werd zo ontworpen dat hij een kader schept voor een actieve en aantrekkelijke buurt. Via een verwijzing naar 19^de-eeuwse industriële architectuur wil het project de erfenis van de historische industriële locatie en het moderne leven met elkaar verzoenen. De gevel zal worden bekleed met donkerrode en gele terracotta bakstenen, die gecombineerd worden met details in ‘stofgroen’.

Door de vier gebouwen te gebruiken om het landschap in te kaderen, bestaat dit stedelijk gebied uit een reeks ruimten.

“SHL ontwerpt al vele jaren houten huizen, maar voorheen waren dit kleinere huizen waarbij voor hout werd geopteerd vanwege de esthetische en tactiele eigenschappen. Bij dit project wordt hout gekozen in termen van bouwbaarheid en productie”, zegt Kristian Ahlmark, de Design Director en partner van Schmidt Hammer Lassen Architects.

SHL start met de schematische ontwerpfase

“Er werd gestart met de schematische ontwerpfase. Die begon in september en daaraan werkten 12 tot 14 architecten mee”, gaat Ahlmark verder. “Bij de start van de bouwwerken in 2023 zullen er wellicht een vijftal architecten rechtstreeks aan het project werken.”

De toren is ontworpen voor appartementen met een verschillende grootte. Die grootte varieert van 60 tot 140 vierkante meter, waardoor woningen ontstaan die ideaal zijn voor koppels en voor kleine en grote gezinnen. Het woongedeelte is gescheiden van het hotel met een tussenverdieping met voorzieningen zoals clubhuizen en coworking spaces.

Bouwmodel van de vier gebouwen.

“Flexibiliteit is een belangrijk punt voor de bouw van de appartementen. Tijdens de periode die nu is begonnen en die loopt over een tijdsspanne van vier tot vijf jaar zal het dus zeker nog mogelijk zijn om de diverse insteken van de eenheden binnenin te veranderen”, legt Ahlmark uit. “Het ontwerpteam creëerde een mix van appartementen, waaronder duplex en split levels, en hield ook rekening met de speciale kwaliteiten die nodig zijn voor wooneenheden in een hoogbouw. Alle appartementen hebben daglicht van twee kanten, geleverd door een split core, wat vrij ongebruikelijk is voor een hoogbouw. Alle appartementen beschikken ook over een balkon en vanaf de achtste verdieping, waar de wind steviger blaast, zijn de balkons ontworpen als een atrium binnen de kern. De vloeren worden hoofdzakelijk gemaakt van hout met een toplaag van beton, dat ter plaatse wordt gegoten. Dit verbindt de twee in de hoofdstructuur geplaatste buizen met elkaar.”

SHL focust op de integratie van daglicht en ruimtelijkheid.

Hout vervangt beton

Het project is een mijlpaal in de bouw van houten gebouwen. Dat is het niet enkel omdat de constructie 100 meter boven de grond uitsteekt (een record voor woongebouwen met een dragende houten constructie), maar ook omdat het innovatieve bouwsysteem het gebruik van hout als natuurlijk vervangmateriaal voor beton introduceert.

Het Zwitserse bedrijf Implenia, dat ook de projectontwikkelaar is, werkte bij de ontwikkeling van het nieuwe systeem dat de bouw van hogere houten gebouwen mogelijk maakt samen met het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie van Zürich, ETH en het ingenieursbedrijf WaltGalmarini AG. Het systeem vervangt de betonnen kern door hout, dat lichter en sterker is, via een constructie die gekend is als een buis-in-buis systeem. De eerste koker vormt de gevel en een deel van het draagsysteem. Dit is een constructierooster met kolommen van balken van 40 bij 90 cm, waarbij de verbindingen met een stalen staaf aan elkaar zijn bevestigd. Binnenin de buis bevindt zich een buis die lijkt op die in de kern.

"De methodologie is goed gekend. Het gebruik van structureel multiplex, waardoor de sterkte van de balken ongelooflijk hoog is, en de integratie van het space frame en het buis-in-buis systeem is evenwel een nieuw concept," weet Ahlmark.

De gevel wordt bekleed met donkerrode en gele terracotta bakstenen.

Verminderen van de CO2-uitstoot

De kostprijs voor het bouwen van een houten constructie ligt hoger, maar het gebruik van hout in plaats van beton vermindert de CO2-uitstoot. Bij het Rocket&Tigerli-project gaat het om 30 tot 50 procent minder uitstoot, in vergelijking met gegoten beton. Daar komt nog bij dat alle verbindingen en de gevel demonteerbaar zijn, wat betekent dat het hele gebouw uit elkaar kan worden gehaald en ergens anders kan worden gebruikt.

De gevelconstructie.

De Design Director van SHL heeft het over het equivalent van een maanlanding binnen de houtbouw: “We kunnen niet zo hoog gaan als 300 of 800 meter, zoals bij meer conventionele constructies, maar wie kan zeggen wat er in de toekomst gaat gebeuren met het gebruik van hout of combinaties van hout, staal en beton? Het is geen strijd tussen materialen, maar het gebruik van de juiste materialen op de juiste plaats en op een slimme manier.”

Kristian Ahlmark is er behoorlijk zeker van dat dragende houtconstructies, die de CO2-uitstoot verlagen, in dichtbevolkte stedelijke gebieden in aantal zullen toenemen, als je vergelijkt met gebouwen in baksteen of beton.

De bouw van Rocket&Tigerli begint in 2023. De toren zal naar verwachting in 2026 voltooid en bewoonbaar zijn.

Visuals © Schmidt Hammer Lassen Architects en Aesthetica.Studio

(Factsheet)

Rocket&Tigerli

Winterthur/Zwitserland

Grootte/ 34.500 m2 (excl. sublevels)

Competitie/ 1ste plaats internationale competitie

Status/ Lopend

Opdrachtgever/ Implenia/Ina Invest AG

In samenwerking met/ Cometti Truffer Hodel Architecten

Landschapsarchitect/ Schmidt Hammer Lassen Architects / Vogt

Ingenieur/ B3 / Henaur-Gugler / Waldhauser+Hermann / Bruckner+Ernst

Duurzaamheid / Targeting SNBS Platinum en 2000-Watt Society

Dit is een bewerkte vertaling door Jan Hoffman van een artikel geschreven door Klaus Hybler